Een jaar van herstel, een jaar van voorzichtige opluchting. Mark Rutte zag een ‘groene waas’ en Klaas Knot ‘voelde’ groei. Maar de werkloosheid liep op, de koopkracht daalde en het begrotingstekort bleef voor het vijfde jaar op rij boven de 3 procent.
1. Groei
Eerst het goede nieuws: ergens in de lente van 2013 ontworstelde de Nederlandse economie zich aan de recessie. Althans: het bruto binnenlands product (bbp) daalde in het tweede kwartaal niet meer, verder voelde het nog behoorlijk als een recessie, met oplopende werkloosheid en een dalend consumentenvertrouwen.
In het zomerkwartaal begon de economie weer voorzichtig te groeien, met 0,2 procent. En volgens de laatste raming van het Centraal Planbureau (CPB) is die groei in het vierde kwartaal nog een beetje versneld.
2. Investeringen
Dat de economie weer (langzaam) ging groeien, kwam vooral door aantrekkende export. De wereldeconomie trok in 2013 aan. China wist een harde landing te vermijden, in de VS zette het herstel door, de Duitse en Britse economie kwamen weer op stoom en zelfs in het zuiden van het eurogebied bleek er nog wat leven in de economie te zitten.
Toch droeg ook de binnenlandse vraag bij aan het herstel. Niet door de Nederlandse consument, maar door de bedrijven. Aan het einde van 2013 was er eindelijk weer groei van de investeringen. In oktober werd er maar liefst 4,6 procent meer geïnvesteerd dan in dezelfde maand een jaar eerder.
3. Inkoopmanagers
In juni werd duidelijk dat de Nederlandse industrie aan de beterende hand was. Die maand kwam de zogenoemde inkoopmanagersindex boven de 50 punten uit. Deze index is een weerslag van een enquête onder inkopers in de industrie, en een waarde van boven de 50 wijst op groei van de industriële productie.
In september kwam de index uit op bijna 56 punten, de hoogste stand op dat moment in het eurogebied. Nederland was niet langer het Europese achterblijvertje.
4. Kredietverlening
Groeiende investeringen en optimistische inkopers, maar ook veel problemen voor Nederlandse bedrijven in 2013. Bijvoorbeeld voor bedrijven op zoek naar financiering. Net als in de voorgaande crisisjaren, hielden de banken vol dat het kredietloket open staat voor kwalitatieve kredietaanvragen.
Maar voor veel bedrijven voelde dat heel anders. Ongeacht de schuldvraag: 2013 was een slecht jaar voor bedrijfskredieten. Voor het eerst dook de kredietverlening in het rood: in augustus en september daalde het bedrag aan uitstaande bedrijfskredieten, zowel op maand- als op jaarbasis.
In oktober werd het maandcijfer weer positief. Maar ten opzichte van een jaar eerder was er nog altijd sprake van kredietkrimp. Dat belooft weinig goeds voor 2014. Hoe snel kan de economie herstellen, als er geen financiële ruimte is voor bedrijven?
5. Pensioenbeleggingen
Als banken geen geld lenen aan Nederlandse bedrijven, dan moeten andere financierders dat maar doen. In 2013 drong het eindelijk door tot beleidsmakers, pensioenfondsbestuurders, verzekeraars en de financiële sector in z'n algemeen, dat Nederlands spaargeld gebruikt kan worden om Nederlandse groei te financieren.
Uit een nieuw onderzoek van De Nederlandsche Bank bleek dat van de pakweg 1000 miljard euro aan pensioentegoeden slechts 135 miljard in Nederland wordt belegd. Een schamele 1 miljard (0,1 procent) komt bij het Nederlandse MKB terecht.
Van elke pensioen-euro blijft 14 cent in Nederland. Bijna 30 cent wordt belegd in Europa. Bijna 57 cent verdwijnt naar de rest van de wereld. In 2o13 sloot het kabinet sloot een aantal convenanten (pdf) met de pensioen- en verzekeringssector om een deel van de pensioenmiljarden richting de Nederlandse economie te rangeren. We gaan in 2014 zien of dat lukt.
6. AEX
Premier Mark Rutte zag een groene waas. Beleggers zagen een fluorescerende regenboog. 2013 was een uitstekend jaar voor beleggers.
Opgestuwd door een combinatie van lage rente, kwantitatieve verruiming, stijgende bedrijfswinsten en - vooral - het uitblijven van nieuwe financiële crises, sloot de AEX voor het eerst sinds de zomer van 2008 door de 400 punten.
Het jaarrendement (exclusief dividend) bedroeg 17 procent. Daarmee was het 31ste jaar van de Amsterdamse index bovengemiddeld. (Het gemiddelde jaarrendement sinds 1983 is 11 procent). Maar zoals te zien in onderstaand histogram (klik voor groter) niet uitzonderlijk goed.
7. Consumentenvertrouwen
Aan Nederlandse huishoudens ging het herstel in 2013 voorbij. De koopkracht ging omlaag, de werkloosheid steeg, dus de consumptie bleef in dalen. Maar zelfs de consument heeft het gevoel dat het ergste achter de rug is. In februari dipte het consumentenvertrouwen op -41. Daarna werd Nederland langzaam minder negatief, al zijn er nog altijd meer pessimisten dan optimisten.
Winkeliers hebben daar nog weinig aan, want terwijl het vertrouwen steeg, bleef de koopbereidheid gedurende 2013 min of meer op hetzelfde - lage - peil.
Lees ook:
Stand van Nederland: hoop gloort in 2014
Dit artikel is oorspronkelijk verschenen op z24.nl